Evliliğiniz Hangi Aşamadan Geçiyor?

“Yeni evlendik ve çok tartışıyoruz!”

“Bebeğimiz yeni dünyaya geldi, nelere dikkat etmeliyiz?”

“Çocuğumuz farklı bir şehre okumaya gidecek!”

Evliliğimiz ve kurmuş olduğumuz aile, tıpkı yeni doğmuş bir bebek gibi farklı farklı gelişim aşamalarından geçer. Bu gelişim aşamalarına “aile yaşam dönemleri” denir. Her bir aşama stres yönetiminin iyi yürütülmesini gerektirir ki evliliğimiz dengesini sürdürebilsin. Bu aşamalardan herhangi birinde yaşanan aksama evliliğin doyumunu, gelişimini ve dengesini olumsuz yönde etkiler. İlişkiler tehlikeye girebilir ve ailenin dağılması söz konusu olabilir.

Çiftin bir araya gelip duygusal ilişkisinin başlaması ailenin oluşması için ilk adımdır. Evlilik ile birlikte çiftin kendi anne babaları da bu ailenin içinde yer alır. Ardından dünyaya gelen çocuk/lar ile aile daha da büyür.

Evlilikle birlikte ailenin yaşam dönemleri başlamış olur ve yıllar içinde tıpkı bir çocuğun gelişim dönemlerinde olduğu gibi, ailenin de her bir yaşam döneminde farklı ihtiyaçları ortaya çıkar. Bu ihtiyaçların uygun şekilde karşılanmaması ise eşler arasında çatışmaya yol açar. Yaşam dönemlerini ve döneme özgü ihtiyaçları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Yeni Evli Çift

Yeni evli olan bir çiftin öncelikli olarak evliliğe uyum sağlama ihtiyacı bulunmaktadır. Eşler kaynak ailelerinden (anne babalarından) ayrılmış ve kendi ailelerini kurmuşlardır. Bu süreçte eşlerin evlilik sistemini kabul etmesi, kaynak aile ve arkadaşlarla eşlerin ilişkisinin yeniden şekillenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla bu dönemde çıkan tartışmaların çoğu, çiftin hem birbirleriyle hem de aileleriyle (anne, baba, kayınvalide, kayınpeder) kurdukları ilişki dengesinin yerine oturtulamamasından kaynaklanmaktadır.

Küçük Yaşta Çocuğu Olan Aile

Bu dönemin ihtiyacı; aile sistemine yeni giren üyenin bu sisteme uyumunu sağlamaktır. Eşler karı-kocalık rollerine anne-babalık rollerini eklemişlerdir. Bu da uyum gerektiren bir süreçtir. Eşlerin anne-babalık rollerine uyumuyla birlikte kaynak ailenin de büyük anne-büyük babalık rollerine uyum sağlaması ve bu noktada ilişkilerin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bu dönemde ortaya çıkan sorunların kaynağında rol çatışması, rollere ilişkin beklentilerin farklı olması vb. gibi konular yer almaktadır.

Genç Çocuğu Olan Aile

Çocukluk döneminden ergenlik ve genç yetişkinliğe geçiş yapmakta olan aile üyesinin bu süreçte, aileden bağımsızlaşma ihtiyacı bulunmaktadır. Bu noktada anne-baba da çocuğun bağımsızlık ihtiyacına karşı esnek olmaları gereken bir döneme girmişlerdir.

Bu dönemde ebeveyn-çocuk ilişkisinin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bunun yanı sıra anne-babanın da evlilik ilişkisi ve mesleki konulara tekrardan odaklandığı görülür. Bu dönemde ortaya çıkan sorunların temelinde, ebeveyn-çocuk arasındaki iletişim sorunları, evliliğe ilişkin değerlendirmelerin eşler arasında uyuşmaması ve kariyer planlarına ilişkin sorunlar yer almaktadır.

Çocukların Ayrılması

Tıpkı anne-babanın da evliliğin başında yaşadığı gibi, bu dönemde ayrılma sırası kendi çocuklarına gelmiştir. Anne-babanın çocukların ayrılma sürecine ilişkin düşünceleri ve duyguları, sürecin nasıl atlatılacağı konusunda önem taşımaktadır. Bu dönemde eşler arasında ortaya çıkan ihtiyaç, evlilik sisteminin yeniden düzenlenmesi olacaktır. Ayrıca çocuklarıyla yetişkin-yetişkine bir ilişkinin gelişmesi de gündemde olan bir diğer unsurdur. Bu dönemde ortaya çıkan sorunların temelinde, anne-babanın çocuklarının bireyselleşmesine ilişkin tutumları ve evlilik sisteminin yeniden düzenlenmesine ilişkin sorunlar yer almaktadır.

Yaşlılık Dönemi

Bu dönemde eşlerin yaşlılığa uyum sağlama ihtiyacı ön plana çıkmaktadır. Hastalıklar ve kayıpların yaşanması mümkündür. Yaşama ilişkin deneyimlerin ve bilgeliğin aile sisteminde yer alması, yaşlı çiftin kendi çocuklarının merkezi rolüne destek vermesi, sürecin sağlıklı şekilde işlediğini göstermektedir. Bu dönemde ortaya çıkan sorunların temelinde, yaşlılığa ilişkin uyum sorunları ve nesiller arasındaki ilişki sorunları yer almaktadır.

Yukarıda da özetlendiği gibi aile, dinamik bir yapıya sahip olup sürekli olarak gelişim gösteren bir olgudur. Bu nedenle evliliğimizin hangi aşamada olduğunu tespit edebilmek, evliliğin ihtiyacını anlamamıza ve bu ihtiyacı uygun yollarla karşılamamıza olanak tanır.

Klinik Psikolog

Esin SALAHUR